Στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν τα αίτια των συγκρούσεων, οι ερευνητές αντιμετωπίζουν πολλές διαφορετικές προκλήσεις. Αφενός, οι θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν τα φαινόμενα ανομίας και αμφισβήτησης της κρατικής εξουσίας αποτελούν αντικείμενο ζωηρής αντιπαράθεσης μεταξύ ψυχολόγων, ιστορικών και οικονομολόγων. Αφετέρου, τα εμπειρικά δεδομένα που απαιτούνται για να μελετηθούν τα αίτια που ωθούν τους ανθρώπους στη βία εμφανίζουν συχνά ελλείψεις.
Η ομιλία παρουσιάζει μια νέα εμπειρική μελέτη, αφιερωμένη στα «Οκτωβριανά» επεισόδια του 1931 – μια περίοδο ταραχών που ερμηνεύτηκε ως σοβαρή αμφισβήτηση της βρετανικής αποικιακής εξουσίας στην Κύπρο. Σε θεωρητικό επίπεδο, η μελέτη εισάγει την αποτελεσματικότητα της αστυνόμευσης ως επιπλέον παράγοντα για την εκδήλωση των συγκρούσεων. Σε εμπειρικό επίπεδο, η μελέτη στηρίζεται σε νέα στοιχεία που επιτρέπουν την παράλληλη μελέτη των επιδράσεων του εθνικισμού, της οικονομικής ευπάθειας και της ανισότητας στη γαιοκτησία. Η καινοτόμα δημιουργία στοιχείων ανοίγει ένα νέο παράθυρο στην ανάλυση σημαντικών πτυχών της ιστορίας της Κύπρου. Επιπρόσθετα η εφαρμογή οικονομικών μεθόδων και θεωριών επιτρέπει την αναθεώρηση ιστορικών γεγονότων από κοινωνικής και οικονομικής απόψεως.
Πιο συγκεκριμένα, η βάση δεδομένων που κατασκευάστηκε περιλαμβάνει στοιχεία για κάθε χωριό της Κύπρου, την περίοδο των επεισοδίων. Τα στοιχεία για την ακαθάριστη αγροτική παραγωγή, κατανεμημένα μεταξύ επτά διαφορετικών κατηγοριών προϊόντων με διαφορετική έκθεση στις συνέπειες της Μεγάλης Ύφεσης, επιτρέπουν την εκτίμηση της «οικονομικής ευπάθειας» (economic vulnerability) κάθε περιοχής. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία για την κατανομή των γαιοκτησιών επιτρέπουν τη μελέτη των επιδράσεων της ανισότητας στην πιθανότητα εκδήλωσης ταραχών. Η μελέτη διαπιστώνει πως, πέραν των εθνικιστικών φρονημάτων που εντοπίζει η σύγχρονη ιστοριογραφία, η ανισότητα αύξανε την πιθανότητα εκδήλωσης ταραχών σε ένα χωριό. Παράλληλα, η πιθανότητες αυτές αυξάνονταν με την απόσταση από το πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα και τη συγκέντρωση της παραγωγής στην αμπελουργία.