Θεραπεύοντας τις τέχνες, θεραπεύοντας την ανία: η ψυχαγωγία στην Στρατιά της Ανατολής (Cultiver les arts, vaincre l’ennui: les loisirs de l’Armée d’Orient)
Η ενασχόληση των μελών της Στρατιάς της Ανατολής με τη ζωγραφική, πέραν της καλλιτεχνικής αυταξίας της, αποτελούσε και μια διέξοδο για αξιωματικούς και στρατιώτες από την ανία, τις αντίξοοες συνθήκες διαβίωσης, την ψυχολογική πίεση, αλλά και τη νοσταλγία. Συγκαταλέγεται έτσι σε μια σειρά από μέσα και στρατηγικές ψυχαγωγίας και αναψυχής, που η ιεραρχία άλλοτε ενθάρρυνε και άλλοτε απλώς ανεχόταν: αθλητικοί αγώνες, μουσικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, αρχαιολογικές ανασκαφές, παιχνίδια, χειροτεχνίες, καθημερινές δραστηριότητες και έξοδοι στη Θεσσαλονίκη. Αυτούς τους τρόπους ψυχαγωγίας θα επισκοπήσουμε, εξετάζοντας τη σημασία τους για τη Στρατιά της Ανατολής.Panagiotis Poulos,  Université d’Athènes
Η «οθωμανική πόλη» στα ζωγραφικά έργα της Στρατιάς της Ανατολής στη Θεσσαλονίκη (La “ville ottomane” dans les oeuvres peintes de l’Armée d’Orient à Thessalonique)
Στις ζωγραφικές αποτυπώσεις της Θεσσαλονίκης από τους καλλιτέχνες της Στρατιάς της Ανατολής, τα υλικά κατάλοιπα της πρόσφατης «οθωμανικής πόλης» (π.χ. τζαμιά, τεκέδες, επιτύμβιες στήλες κ.λπ.) αποτελούν διακριτή ενότητα παράλληλη με τις ενότητες που αφορούν τα μνημεία της αρχαιότητας και της βυζαντινής περιόδου. Αν και το γαλλικό ενδιαφέρον για την οθωμανική φάση της πόλης εδραζόταν κυρίως στην αποικιοκρατική εικονογραφική παράδοση αποτυπώσεων της «Ανατολής», η σχετική καταγραφή δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τις πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της διαδικασίας μετάβασης στην οποία βρισκόταν η Θεσσαλονίκη εκείνη την περίοδο. Στην παρουσίαση θα σχολιαστούν έργα της Στρατιάς της Ανατολής που αποτυπώνουν οθωμανικά στοιχεία της πόλης ως προς την τεκμηριωτική τους αξία, αλλά και σε σχέση με τις εντόπιες -ελληνικές και οθωμανικές- αντιλήψεις για τη μνημειακή κληρονομιά της πόλης, όπως αυτές διαμορφώθηκαν σε μια έντονα μεταβατική περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της.

Tassos Anastassiadis, Université Mc Gill / EFA
Θεσσαλονίκη-Αθήνα aller-retour: Μνημεία, καθημερινότητα και όψεις της Ελλάδας στο έργο της Στρατιάς της Ανατολής (Aller-retour Thessalonique-Athènes : monuments, quotidien et vues de Grèce dans l’oeuvre de l’Armée d’Orient)
Εκτός από τρόπο ψυχαγωγικής απασχόλησης, η ζωγραφική όπως και η φωτογραφία στην Στρατιά της Ανατολής, ήταν, όπως είναι φυσικό, κυρίως στρατευμένες τέχνες. Οι ζωγράφοι και οι φωτογράφοι εκτελούσαν πρωτίστως ένα έργο που τους είχε ανατεθεί. Αν όμως εξαιρέσουμε τα στρατιωτικής ή προπαγανδιστικής φύσης στιγμιότυπα, το έργο τους απεικονίζει σε μέγιστο βαθμό μνημεία και στιγμές καθημερινότητας. Μια σύγκριση των απεικονίσεων της Θεσσαλονίκης με αυτἐς τη Αθήνας μας επιτρέπει να αναστοχαστούμε για το πώς ζωγρἀφοι και φωτογράφοι αντιλήφθηκαν μέσα από το έργο τους τις δύο πόλεις, σε σχέση με τις νοηματοδοτήσεις και τους συνειρμούς που προκαλούσαν όροι όπως Ελλάδα και Ανατολή στο φαντασιακό τους.