Séminaire ouvert d’histoire économique / Ανοιχτό σεμινάριο οικονομικής ιστορίας
Για μια θέση στον δυτικό κόσμο:ασφάλεια και εκσυγχρονισμός στην ελληνική ευρωπαϊκή πολιτική του Ψυχρού Πολέμου
Κωνσταντίνα Μπότσιου Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Archives Historiques de l’Université d’Athènes, Skoufa 45 / Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, Σκουφά 45
Σε συνεργασία με την Alpha BankProgramme 2018-2019
Μία κεντρική στρατηγική επιδίωξη της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η συμμετοχή στους θεμελιώδεις οργανισμούς του «δυτικού κόσμου» που διαμορφώθηκε από τη συμμαχική νίκη και τον Ψυχρό Πόλεμο. Εκφράστηκε με την ένταξη σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς πολιτικής, οικονομικής, αμυντικής συνεργασίας. Προπάντων, όμως, στερεώθηκε διά της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ (1952) και στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αρχικά, μέσω της Σύνδεσης με την ΕΟΚ (1961/62), αργότερα με την προσχώρηση στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (1979/81).
Την αναντιστοιχία ανάμεσα στους ελληνικούς πολιτικούς στόχους και τις οικονομικές δυνατότητες που προϋπέθετε η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση γεφύρωναν κυρίως η γεωστρατηγική βαρύτητα της χώρας και η λειτουργία της ως παρόχου ασφάλειας για τη Δύση στην Ανατολική Μεσόγειο, οι πολεμικές δάφνες και το πολιτικό πρόβλημα που κληροδότησαν ο Εμφύλιος και, κατ΄αντιστροφήν σχεδόν, αργότερα η επταετής δικτατορία. Η αλληλοσυμπληρωματικότητα παροχής ασφάλειας και οικονομικο-κοινωνικής ανάπτυξης εκδηλώθηκε ανάγλυφα στις σχετικές διαπραγματεύσεις με τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, όπως και στους όρους συμμετοχής της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ενοποίηση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το προβάδισμα που είχε η ασφάλεια υπαγόρευσε συχνά σημαντικές αποφάσεις με πολιτικά και γεωπολιτικά κριτήρια (π.χ. χρόνο ένταξης) και επέβαλε σημαντικότερους συμβιβασμούς ανάμεσα σε νατοϊκούς και ευρωπαϊκούς στόχους, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρω-ατλαντικό επίπεδο, από ό,τι συνήθως καταγράφεται. Από την πλευρά της, η Ελλάδα διαπραγματευόταν διαρκώς τη θέση της στην Ευρώπη και δι΄αυτής στον δυτικό κόσμο όχι μόνον έναντι οργανισμών, αλλά και απέναντι σε εθνικά κράτη που καλούνταν να συμψηφίσουν πολιτικές σε πεδία εκχώρησης κυριαρχίας με τομείς σκληρής κυριαρχίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ηγεμονική επιρροή των ΗΠΑ είναι ευεξήγητη. Κατανοητή είναι και η απώθηση προς την αντίθετη κατεύθυνση, όταν π.χ. μετά τη δικτατορία και τη μεταπολίτευση επικράτησε η αντίληψη, ότι οι δρόμοι της ελληνικής ασφάλειας και ανάπτυξης ήταν εναλλακτικοί και όχι συμπληρωματικοί.
Η συζήτηση θα εξετάσει τις μεθόδους και τις πολιτικές με τις οποίες η πορεία της Ελλάδας προς την «Ευρώπη» συνένωσε πολιτικά και γεωπολιτικά κριτήρια με οικονομικές και κοινωνικές στοχεύσεις. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, ενδιαφέρει η σταθερότητα των επιλογών από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις που αναδεικνύει μια εθνική στρατηγική, πέρα από συγκυριακούς τακτικισμούς ή ιδεολογικές αποχρώσεις. Τέλος, σημασία έχει η θέση της ευρωπαϊκής πολιτικής -π.χ. αν ήταν εργαλείο ή αυτοσκοπός- στις προτεραιότητες που έθεσε η μεταπολεμική Ελλάδα για να εξασφαλίσει μια υπολογίσιμη θέση στο δυτικό κόσμο.
Assistante administrative pour la Direction des Études
sophia.zoumboulaki@efa.gr
+ 30 210 36 79 904
Nolwenn Grémillet
Communication
nolwenn.gremillet@efa.gr
+ 30 210 36 79 943