Conférence / Διάλεξη
19:00 Salle des conférences de l’EFA / Αίθουσα διαλέξεων της EFA
Νέο ψηφιδωτό δάπεδο στο Ακάκι (Κύπρος)
Φρύνη Χατζηχριστοφή Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου
Περίληψη
Η ανασκαφική έρευνα στο χώρο άρχισε το 2013 και συνεχίστηκε το 2015 και 2016. Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως οικοδομικά κατάλοιπα σε ελάχιστο βάθος κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, που ανήκουν σε οικοδόμημα που αναπτύσσεται γύρω από μία μεγάλη δεξαμενή διαστάσεων 10 x 14 μέτρων, που φαίνεται να είχε ουσιαστικό ρόλο στη χρήση του χώρου.
Από τη μέχρι σήμερα έρευνα αποκαλύφθηκαν τρία δωμάτια ανισομερή μεταξύ τους που πιθανόν να σηματοδοτούν το ανατολικό άκρο του κτηρίου, καθώς και τέσσερα παράλληλα λαξεύματα στο φυσικό βράχο.
Αναμφισβήτητα, το σημαντικότερο εύρημα αποτελεί ψηφιδωτό δάπεδο, που καλύπτει μακρόστενη στοά διαστάσεων 26 x 4 μέτρων, νότια της δεξαμενής, και απεικονίζει παράσταση αρματοδρομιών σε εξέλιξη εντός ιπποδρόμου και πλούσιο γεωμετρικό διάκοσμο. Η εικονική σκηνή περιλαμβάνει τέθριππα, στα οποία απεικονίζεται όρθιος ο ηνίοχος, τα οποία αγωνίζονται γύρω από τον εύριπο (spina). Κάθε άρμα συνοδεύεται από δύο επιγραφές με το όνομα του ηνίοχου και το όνομα του ενός από τα τέσσερα άλογα του τέθριππου. Στις δύο άκρες του εύριπου διακρίνονται η metae, δηλαδή τα σημεία στροφής των αρμάτων, οι οποίες αποδίδονται ως ένα κυκλικό βάθρο πάνω στο οποίο στηρίζονται τρεις κώνοι που απολήγουν σε ωό. Πάνω στον εύριπο απεικονίζονται επίσης δύο ζεύγη τριών κιόνων που απολήγουν σε τρία χάλκινα δελφίνια, από τα οποία ρέει νερό, διάφοροι ναΐσκοι και ο μηχανισμός μέτρησης των γύρων των αρμάτων. Ανάμεσα στα άρματα εμφανίζονται έφιπποι και πεζοί άνδρες.
Στο δυτικό άκρο της στοάς ήρθε στο φως πίνακας με κυκλικό μοτίβο πλοχμού μέσα στον οποίο ενσωματώνονται εννέα μετάλλια, οκτώ μετάλλια ανάμεσα στον πλοχμό και ένα στο κέντρο της σύνθεσης, που φέρουν προτομές γυναικείων μορφών. Παρόλο που το δάπεδο δεν έχει ακόμη συντηρηθεί και καθαριστεί από τα άλατα που καλύπτουν τα περισσότερα μετάλλια, μπορούμε ωστόσο να ταυτίσουμε τις μορφές με τις εννέα μούσες εφόσον η κάθε μία κρατά το σύμβολο της ιδιότητάς της.
Η αποκάλυψη ολόκληρου του ψηφιδωτού δαπέδου και οι νέες παραστάσεις που εμφανίστηκαν επιβεβαιώνουν την χρονολόγηση του δαπέδου στον 4ο αιώνα μ.Χ. Το ψηφιδωτό εντυπωσιάζει με την θεματολογία του, που είναι μοναδική στην Κύπρο, αλλά και για την υψηλή ποιότητα κατασκευής του.
Από τη μέχρι σήμερα έρευνα αποκαλύφθηκαν τρία δωμάτια ανισομερή μεταξύ τους που πιθανόν να σηματοδοτούν το ανατολικό άκρο του κτηρίου, καθώς και τέσσερα παράλληλα λαξεύματα στο φυσικό βράχο.
Αναμφισβήτητα, το σημαντικότερο εύρημα αποτελεί ψηφιδωτό δάπεδο, που καλύπτει μακρόστενη στοά διαστάσεων 26 x 4 μέτρων, νότια της δεξαμενής, και απεικονίζει παράσταση αρματοδρομιών σε εξέλιξη εντός ιπποδρόμου και πλούσιο γεωμετρικό διάκοσμο. Η εικονική σκηνή περιλαμβάνει τέθριππα, στα οποία απεικονίζεται όρθιος ο ηνίοχος, τα οποία αγωνίζονται γύρω από τον εύριπο (spina). Κάθε άρμα συνοδεύεται από δύο επιγραφές με το όνομα του ηνίοχου και το όνομα του ενός από τα τέσσερα άλογα του τέθριππου. Στις δύο άκρες του εύριπου διακρίνονται η metae, δηλαδή τα σημεία στροφής των αρμάτων, οι οποίες αποδίδονται ως ένα κυκλικό βάθρο πάνω στο οποίο στηρίζονται τρεις κώνοι που απολήγουν σε ωό. Πάνω στον εύριπο απεικονίζονται επίσης δύο ζεύγη τριών κιόνων που απολήγουν σε τρία χάλκινα δελφίνια, από τα οποία ρέει νερό, διάφοροι ναΐσκοι και ο μηχανισμός μέτρησης των γύρων των αρμάτων. Ανάμεσα στα άρματα εμφανίζονται έφιπποι και πεζοί άνδρες.
Στο δυτικό άκρο της στοάς ήρθε στο φως πίνακας με κυκλικό μοτίβο πλοχμού μέσα στον οποίο ενσωματώνονται εννέα μετάλλια, οκτώ μετάλλια ανάμεσα στον πλοχμό και ένα στο κέντρο της σύνθεσης, που φέρουν προτομές γυναικείων μορφών. Παρόλο που το δάπεδο δεν έχει ακόμη συντηρηθεί και καθαριστεί από τα άλατα που καλύπτουν τα περισσότερα μετάλλια, μπορούμε ωστόσο να ταυτίσουμε τις μορφές με τις εννέα μούσες εφόσον η κάθε μία κρατά το σύμβολο της ιδιότητάς της.
Η αποκάλυψη ολόκληρου του ψηφιδωτού δαπέδου και οι νέες παραστάσεις που εμφανίστηκαν επιβεβαιώνουν την χρονολόγηση του δαπέδου στον 4ο αιώνα μ.Χ. Το ψηφιδωτό εντυπωσιάζει με την θεματολογία του, που είναι μοναδική στην Κύπρο, αλλά και για την υψηλή ποιότητα κατασκευής του.
CONTACTS
Sophia Zoumboulaki
Assistante administrative pour la Direction des Études
sophia.zoumboulaki@efa.gr
+ 30 210 36 79 904
Nolwenn Grémillet
Communication
nolwenn.gremillet@efa.gr
+ 30 210 36 79 943